According to the WADA, doping is contrary to the ‘sport spirit’, which is cultivated naturally, following the rules, without artificial improvements. Doping remains opposed to the ethical principles of sport and medicine . Doping tests, for the first time, were organized by the International Olympic Committee (IOC) in the 1960s.
Doping w sporcie – prezentacja zagadnienia Zarówno w sportach amatorskich, jak i wyczynowych doping polega na stosowaniu przez sportowców zabronionych środków poprawiających ich wyniki wydajnościowe. Termin “doping” jest szeroko stosowany przez organizacje regulujące zawody sportowe. Stosowanie różnego rodzaju preparatów w celu zwiększenia wydolności swojego ciała, jest uważane za nieetyczne, a zatem zakazane, przez większość międzynarodowych organizacji sportowych, w tym Międzynarodowy Komitet Olimpijski. Ponadto sportowcy (lub programy sportowe) podejmujący wyraźne kroki w celu uniknięcia wykrycia pogłębiają pogwałcenie zasad etycznych poprzez jawne oszustwo względem uczciwych sportowców. W Polsce zwalczaniem dopingu w sporcie zajmuje się Polska Agencja Antydopingowa, tzw. POLADA, założona w 2017 roku. Ważne!!! Poznaj opinie o legalnych bukmacherach LV BET zakłady bukmacherskie – wady i zalety LV BET opinie o bukmacherzeSTS opinie o bukmacherzeFortuna opinie o bukmacherze Historia dopingu w sporcie Początki dopingu w sporcie sięgają samego stworzenia sportu. Od starożytnych zastosowań substancji w wyścigach rydwanów po niedawne kontrowersje w baseballu i jeździe na rowerze, popularne poglądy wśród sportowców różniły się znacznie w poszczególnych krajach na przestrzeni lat. W dawnych czasach, kiedy najsilniejsi z narodu zostali wybrani jako sportowcy lub walczący, byli karmieni dietami i otrzymywali leczenie uważane za korzystne dla mięśni. Mitologia skandynawska mówi, że Berserkers mogą pić mieszankę zwaną „butotenami”, aby znacznie zwiększyć swoją siłę fizyczną z ryzykiem szaleństwa. Jedna z teorii głosi, że mieszanina została przygotowana z grzybów Amanita muscaria, chociaż jest to kwestionowane. Ogólną tendencją wśród władz i organizacji sportowych w ciągu ostatnich kilku dekad było ścisłe regulowanie stosowania narkotyków w sporcie. Powodem tego zakazu są przede wszystkim zagrożenia dla zdrowia związane z lekami poprawiającymi wydajność. Ponadto, jako powody podaje się konieczność dbania o wyrównanie szans sportowców, a także wpływ jaki tzw. “czysty sport” ma na społeczeństwo. Władze antydopingowe twierdzą również, że stosowanie leków zwiększających wydajność jest sprzeczne z „duchem sportu”. Negatywne skutki dopingu W ciągu ostatnich 20 lat pojawienie się sterydów w sporcie było postrzegane jako epidemia. Przeprowadzono badania i ograniczone testy, aby znaleźć krótkoterminowe, odwracalne skutki dla sportowców zarówno na płaszczyźnie psychicznej jak i fizycznej. Niepożądane działania zostałyby złagodzone, gdyby sportowcom zezwolono na stosowanie kontrolowanych substancji pod odpowiednim nadzorem medycznym. Skutki uboczne dopingu obejmują ropnie śródmięśniowe i inne bakterie drobnoustrojowe, które mogą powodować infekcje. Narażeni są zwłaszcza ci użytkownicy, którzy decydują się nabyć zakazane środki na czarnym rynku. W grę wchodzą także wysokie ciśnienie krwi i cholesterol, a nawet niepłodność oraz stany dermatologiczne, takie jak ciężki trądzik. Efekty psychiczne obejmują zwiększoną agresję i depresję, a w rzadkich przypadkach zaobserwowano również samobójstwo. Antydoping w sporcie – presja otoczenia? Badania wykazują, że zdecydowana większość Polaków, sportowców amatorów, a także sportowców wyczynowych uważa doping za wysoce niemoralny i szkodliwy dla zdrowia. Jak się jednak okazuje, większość badań nad skutkami sterydów okazała się niewłaściwa i pozbawiona wiarygodnych testów. Analiza wykonanych badań i ich wyników pokazuje jasno, że przeprowadzono je bez niezbędnej dozy obiektywizmu. Presja otoczenia sprawia, że prezentowane powszechnie wyniki mają pasować do światowego poglądu na stosowanie steroidów w sporcie. W rzeczywistości, długoterminowe efekty nie zostały jeszcze dokładnie określone. Ze względu na okres testowania tych substancji, ich skutki mogą się pojawić, gdy wcześni użytkownicy sterydów osiągną wiek 50 lat i więcej. Przyszłość dopingu w sporcie – doping genetyczny? Rozwój terapii genowej ma niebagatelny wpływ na rozwój nowoczesnej medycyny. Jak jednak rzutuje na doping w sporcie? Transfer genów bezpośrednio do ciała sportowca może skutkować poprawą szybkości, wytrzymałości czy siły. To w oczywisty sposób przełożyłoby się na osiągane wyniki. Trwają badania nad metodami jego wykrycia, dotąd nie wiadomo jednak czy doping genowy jest już w sporcie wykorzystywany. Wśród sportowców panuje powszechne przekonanie o presji jaką nakładają nań Polacy czy nawet rząd – presji zdobywania kolejnych medali i zwycięstw. Doping genetyczny w sporcie to kolejna metoda, którą wykorzystają sportowcy gotowi na wszystko by wygrać. Jaką cenę będą musieli zapłacić? Badania nad terapią genową pokazują możliwość odrzucenia przeszczepu, ryzyko chorób autoimmunologicznych czy nowotworów. Na koniec, warto zadać sobie pytanie: czy nieuczciwe zwycięstwo na skróty to wciąż zwycięstwo? Opracowanie artykułu – Polecamy
Po polsku doping znaczy: doping, Doping wydolnościowy (znaleźliśmy 2 tłumaczeń). Jest przynajmniej 85 przykładowych zdań z doping.Między innymi: See aitab võidelda profispordi teatud kõrvalmõjude vastu, nagu rassism, doping ja huligaansus. ↔ Pomoże to w walce ze skutkami ubocznymi sportu zawodowego, takimi jak rasizm, doping i chuligaństwo..
Doping w sporcie jest problemem rozpatrywanym zarówno z punktu widzenia medycznego, jak i społecznego, o dużym stopniu złożoności. Jest procederem podejrzanym, a przez wielu zaliczanym do takich negatywnych zjawisk jak narkomania, prostytucja, oszustwo, handel bronią, szpiegostwo szantaż itp. Doping, jak i inne wymienione zjawiska, nie jest generalnie społecznie akceptowany, a jak wiele z nich – jest zakazany i karalny. ANETA KUPIECPUBLICZNE GIMNAZJUM NR 22 RADOMPROBLEM DOPINGU W OPINIACH to stosowanie środka (substancji lub metody), który jest potencjalnie szkodliwy dla zdrowia sportowca i/lub może wspomóc wyniki jego działalności.[1]Doping w sporcie jest problemem rozpatrywanym zarówno z punktu widzenia medycznego, jak i społecznego, o dużym stopniu złożoności. Jest procederem podejrzanym, a przez wielu zaliczanym do takich negatywnych zjawisk jak narkomania, prostytucja, oszustwo, handel bronią, szpiegostwo szantaż itp. Doping, jak i inne wymienione zjawiska, nie jest generalnie społecznie akceptowany, a jak wiele z nich – jest zakazany i karalny.[4]Zjawisko dopingu nie od początku stało się wyraźnie i zdecydowanie negatywne, narastało stopniowo i również stopniowo rozszerzał się jego zasięg. Początkowo dotyczyło pojedynczych zawodników w sporcie wysokokwalifikowanym było zjawiskiem marginesowym, aby w ostatnim czasie objąć swoim zasięgiem nawet młodzież.[4]W dzisiejszym czasach wyniki sportowe są bardzo wyśrubowane i nasuwa się pytanie na jakie wyżyny będzie się trzeba wspiąć aby jeszcze szybciej przebiec, wyżej skoczyć czy wygrać mecz? W sporcie w wielu przypadkach cel stał się wszystkim niezależnie od ceny i środków jakie trzeba poświęcić aby za to wszystko zapłacić. Zaczyna dominować „skuteczność za wszelką cenę” zagrażająca podstawowym wartościom i zasadą sportu [3] O tym jak silna jest wiara człowieka w cudowną moc niektórych substancji świadczą motywy magicznych specyfików pojawiające się baśniach i legendach poprzez kreskówki dla dzieci, filmy scince fiction, thrillery i horrory. Komiksowy Asterix po wypiciu magicznego napoju zyskuje niezwykłą siłę , bajkowe Gumisie po wypiciu soku z „gumijagód” nabierają niebywałej skoczności, łagodny Mr Jekyll z powieści Roberta Louisa Stewensona po wypiciu opracowanej przez siebie mikstury zamienia się w agresywnego Mr Hyde’a.[1]. Czasami są to tylko marzenia ale tak właściwie to już od najmłodszych lat młody człowiek ma przekazaną informację, że aby być lepszym trzeba wziąć to „coś”.Współczesny sport daleki jest od idaelistycznych wizji kreślonych przed laty przez Pierre’a de Coubertina i jego protagonistów. Jedną z jego patologii jest DOPING [2]. Jest to jedno z negatywnych zjawisk w sporcie rzucających cień na wszystkie jego pozytywne walory[4]. Ma rację przewodniczący MKOI Jacques Rogge, który otwierając 113 sesję tej organizacji, mówił; „Poza groźbami zamachów, największym niebezpieczeństwem dla sportu jest doping. Nie jest on tylko atakiem na etykę i grę fair play. To także bezpośrednie zagrożenie zdrowia sportowców oraz wiarygodności świata sportu” [3]Coraz częściej w mediach słyszymy o aferach dopingowych i o coraz nowszych i skuteczniejszych metodach czy środkach, które umożliwiają osiągnięcie rekordu zajęcie pierwszego miejsca a tym samym dają sławę i pieniądze. Został zburzony obraz sportu kojarzonego ze zdrowiem, wychowaniem, a także etosem dzielności, honoru i fair play. Właśnie tym czynnikom sport był i jest akceptowany jako jeden z ważnych czynników społecznego i kulturowego rozwoju. O dopingu w sporcie słyszał już chyba każdy młody człowiek. W mediach bardzo często pojawiają się informacje o dyskwalifikacjach z powodu używania niedozwolonych metod lub środków ale także o cenie jaką trzeba będzie w przyszłości zapłacić. Cena ta jest bardzo wysoka bo zabiera to co jest w człowieku najcenniejszego - zdrowie a czasami nawet i życie. Bardzo często unika się używania słowa DOPING ukrywając go pod pojęciem WSPOMAGANIA. Sportowcy od dawnych czasów są dla wielu młodych ludzi osobami znaczącymi, a ich zachowania i postawy życiowe podlegają naśladownictwu. W dużej mierze to właśnie od fascynacji swoim idolem rodzi się zainteresowanie sportem. Ludzie zaczynają kupować sprzęt, w którym występuje ich idol a nawet zmieniają fryzurę zgodnie z tym jaką akurat teraz prezentuje a także przejmują pewne zachowania „swojego mistrza”. Prawie każdy młody sportowiec chce zdobyć Mistrzostwo Świata, Kryształową Kule, złoty medal olimpijski po prostu chce być Mistrzem w pełni tego słowa znaczeniu. Każdy młody chłopak czy dziewczyna chce mieć ładną sylwetkę dla dobrego samopoczucia ale przede wszystkim aby podobać się płci przeciwnej. Jednak aby ten efekt osiągnąć potrzeba wytrwałości i systematyczności. Młodzież chce wyglądać pięknie i witalnie ale nie koniecznie chce poświęcić temu swój czas. Najlepiej aby realizacja tych celów przyszła szybko, bez wyrzeczeń i jak najmniejszym nakładem sił a za to z cudownymi efektami w postaci pięknej dopingu stało się problemem nie tylko w sporcie wyczynowym ale także w rekreacji gdzie nie ma kontroli a czasami człowiek jest skłonny zrobić wszystko aby został zaakceptowany przez środowisko lub grupę pracy jest ukazanie faktu, że problem stosowania dopingu przez idoli-sportowców zdecydowanie wpływa na zachowania i opinie młodzieży, która pomalutku wkracza w dorosłe życie. Materiał i metody badańBadania przeprowadzono w jednej z warszawskich szkół ponad gimnazjalnych. Przebadanych zostało 300 osób - 120 chłopców oraz 180 dziewczyn. W badaniach wykorzystano ankietę, która składała się z 10 pytań. Podstawowym celem było zapoznanie się z wiadomościami i opiniami uczniów na temat zastosowania niedozwolonych środków i metod dopingowych we współczesnym świecie. W sześciu pytaniach uczniowie udzielali odpowiedzi na pytania określające poziom wiedzy na temat rodzajów niedozwolonych środków a także jakie skutki może przynieść ich stosowanie. A następnie w czterech pytaniach musieli odnieść się do samego siebie do tego jakby postąpili w sytuacjach, które są zapewne dylematem dla niejednego sportowca. Wyniki badańOpierając się na odpowiedziach uczniów należy stwierdzić , że są wyraźne różnice między odpowiedziami dziewcząt i chłopców. Różnice te dotyczą dwóch rodzajów pytań. Chłopcy dysponują o wiele bogatszym słownictwem udzielając komentarzy na postawione przed nimi pytania co świadczy o większym zainteresowaniu światem sportu. Bardzo ciekawą rzeczą było to, że w odpowiedziach chłopców nie zaistniały słowa „nie wiem”. Grupa jest zdecydowana i akceptuje albo krytykuje omawiany problem. W niektórych przypadkach odpowiedzi są bardzo dojrzałe i przemyślane co świadczy o powadze tego prawie bezbłędnie definiują słowo doping i widzą różnicę między wspomaganiem organizmu a używaniem niedozwolonych środków. Zarówno chłopcy jak i dziewczęta znają skutki stosowania niedozwolonych środków lub metod. Najczęściej pojawiające się skutki to przerost masy mięśniowej, choroby układu krążenia, agresja. W kilku przypadkach wymieniona została największa cena jaką człowiek musi zapłacić a mianowicie utrata życia. Najczęściej wymienianymi środkami są amfetamina, kokaina, efedryna, testosteron i hormon wzrostu. Zdarzały się odpowiedzi, w których uczniowie bezbłędnie opisywali pożądane efekty po zażyciu konkretnego specyfiku. Młodzież doskonale sobie zdaje sprawę z tego co dzieje się teraz w światowym sporcie i nie ma wątpliwości, że aby osiągnąć sukces „trzeba brać”, bo bez tego można być co najwyżej średniakiem lub bardzo blisko czołówki ale nie można zostać mistrzem. Świadczą o tym odpowiedzi na pytanie nr 1 (tabela). Uczniowie nie wierzą w czysty sport. Nie wierzy w to 96 % chłopców i 89 % dziewcząt. Wg nich dyscyplinami najbardziej narażonymi na zażywanie niedozwolonych środków są LA, podnoszenie ciężarów, kolarstwo, biegi narciarskie, wioślarstwo. Młodzi ludzie, którzy wzięli udział w ankiecie zdają sobie sprawę z zagrożenia jakie niesie za sobą stosowanie niedozwolonych środków i substancji a mimo wszystko dużą pokusą jest dla nich zdobycie medalu igrzysk olimpijskich i związanych z tym pieniędzy i sławy. Aż 41 % chłopców i 11 % dziewcząt dla zdobycia tego celu wzięłoby niedozwolone „wspomagacze”. Jednak po odpowiedziach na TAK pojawiły się 3 typy komentarzy: 1. Typ „materialny” (przytaczam najczęściej pojawiające się odpowiedzi)„miałbym pieniądze a lubię żyć w dostatku i uwielbieniu...nie interesuje mnie czy zaszkodzi to mojemu zdrowiu...miałbym pieniądze i miałbym za co się leczyć.”2. Typ legalnego działania czyli gdyby prawo pozwalało ‘to bym brał”„ ....ale bałbym się , że mnie złapią...” 3 Typ etyczny„....nie wiem czy później poradziłbym sobie z własnym sumieniem....” Następnie uczniowie odpowiadali o możliwości wydania decyzji legalizacji stosowania niedozwolonych środków i metod. 26% chłopców i 5% dziewcząt zatwierdziłoby tę decyzję. W odpowiedziach na TAK najczęściej pojawiał się komentarz „...wyrównałoby to szansę między wszystkimi sportowcami..” Natomiast na uwagę zasługuje jeden komentarz „.......ponieważ i tak wszyscy biorą, przynajmniej nie musieli by się ukrywać. Widok szprycującego się IDOLA odsunie od sportu szerszą widownię bo oni wygrywają dla kasy i kibiców. Jeśli nie będzie już pieniędzy , bo nie będzie widowni to może wszystko zacznie się od początku i sport znowu będzie czysty.....” Do najczęstszych komentarzy, które pojawiły się po odpowiedziach na NIE to: „....ponieważ po wydaniu zezwolenia na stosowanie dopingu odbywały by się wyścigi firm farmaceutycznych a nie ludzi.....i cały sport nie miałby sensu...” Ankieta doskonale odzwierciedla jak bardzo młody człowiek wzoruje się na swym idolu. 26 % chłopców i 5 % dziewcząt jest gotowych wziąć pewien specyfik tylko dlatego, że bierze je ktoś kto odgrywa bardzo ważną rolę w ich życiu. Młodzież, która dała odpowiedz na TAK nie zastanawia się nad skutkami swojej decyzji ale ważne jest to , ten środek może im pomóc w taki sam sposób w jaki pomógł ich istnieje sport wyczynowy bez dopingu? chłopcy: tak - 4% nie - 96% /dziewczęta: tak - 11% nie - 89%2. Czy jeśli miałbyś taką możliwość to czy zalegalizowałbyś stosowanie dopingu w sporcie? chłopcy: tak - 32% nie - 68% / dziewczęta: tak - 14% nie - 86%3. Czy jeśli miał byś zapewniony złoty medal olimpijski, sławę i pieniądze to czy zastosowałbyś niedozwolone środki lub metody dopingowe?chłopcy: tak - 41% nie - 59% / dziewczęta: tak - 11% nie - 89%4. Jeśli Twój idol brałby określony środek dopingowy i zdobyłby MŚ to czy brałbyś ten sam specyfik?chłopcy: tak - 26% nie - 74% / dziewczęta: tak - 5% nie - 95%PodsumowanieRealnie rzecz biorąc nie wydaje mi się prawdopodobne aby problem dopingu rozwiązać w sposób idealny. Jednak nie zwalnia to z obowiązku aby działanie to w konkretny sposób ograniczyć. Powstaje pytanie czy zrobiono już wszystko co jest możliwe aby zatrzymać tę dopingową maszynę. Wątpliwości jest wiele a problem póki nie zostanie rozwiązany powinien budzić nasze wydaje się podjęcie wszelkich działań aby jeszcze bardziej uświadomić młodych ludzi, że o zwycięstwie nie decyduje półka pełna pucharów czy zdjęcie w gazecie. Zwycięstwem może być też drugie miejsce, które jest uznawane jest jako wielka tym pierwszy etapie dorosłego życia tych młodych ludzi nauczyciele, instruktorzy, trenerzy będą odgrywać bardzo ważną rolę. Ważne nie będą jednak dobre rady ale przede wszystkim postępowanie i zachowanie w sytuacjach na które młodzież zwraca uwagę. Jeśli sami nie będziemy postępowali zgodnie z zasadami fair –play to mówienie i tłumaczenie, że należy tak postępowań NIC nie będzie znaczyło. Tak więc właśnie w nauczycielu będzie istniała będzie duża szansa aby zmienić nastawienie młodzieży do świata sportu, do wygrywania za wszelką cenę nawet za cenę własnego zdrowia czy życia. Musimy nauczyć poszanowania tego co mamy najcenniejszego i osiągać nawet najmniejsze sukcesy zgodnie z pewnymi zasadami i regułami. Należy uświadomić tych młodych ludzi, że aby wygrywać niekoniecznie trzeba oszukiwać. Można oszukać cały świat i mieć swoje pięć minut ale organizmu nie da się oszukać. Walka z dopingiem musi być konsekwentna i uporczywa aby sport mógł odzyskać swoje podstawowe wartości i nie może być w niej miejsca na jakiekolwiek ustępstwa. Nauczyciele i trenerzy walki z dopingiem nie wygrają ale mogą wygrać kilka bitew, które w przyszłości przyniosą pozytywne efekty. Ucznia czy zawodnika należy traktować podmiotowo a nie jako narzędzie do robienia wyniku, a każda przegrana powinna być lekcją, (za której trzeba wyciągać wnioski) a nie porażką. Każda lekcja czy trening powinny być zabawą ale zarazem powinny uczyć, że bez systematyczności nic w życiu nie da się osiągnąć a efekty przyjdą w odpowiedniej chwili i będą źródłem prawdziwej radości. Powinno się uczyć gry z sobą, pokonywania własnych wyzwań i dążyć do doskonałości. Rywalizowanie z samym sobą nie daje efektu porażki ale pozwala stawać się coraz lepszym. Trzeba nauczyć młodych ludzi radzić sobie w sytuacjach sukcesu jak i w czasie niepowodzeń tak aby w przyszłym swoim życiu potrafili podjąć właściwą decyzję niekoniecznie związaną ze Ci młodzi ludzie, którzy wzięli udział w ankiecie a także wielu innych powie STOP dla wszelkich niedozwolonych metod i środków bez żadnych alternatyw to może kiedyś doczekamy się sportu prawie bez dopingu ale do ostatecznego rozwiązania jest jeszcze bardzo daleko jeśli jest ono w ogóle możliwe. SUKCES NIE JEST DOWODEM A JESZCZE MNIEJ UZASADNIENIEMGilbert CesbornBibliografia1. Sas-Nowosielski Krzysztof Doping nie tylko w sporcie Katowice 20022. Sas-Nowosielski Krzysztof Czy zło usankcjonowane przestanie być złem? Sport Wyczynowy 2002 nr 5-63. Wysoczański Ryszard Walka z dopingiem bez alternatywy Sport Wyczynowy 2002 nr 3-44. Żukowski Ryszard Doping samo zło Trening 1991 2(10)Aneta KupiecUmieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych: zmiany@ największy w Polsce katalog szkół- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> (w zakładce "Nauka").
Środek dopingujący – substancja chemiczna zażywana najczęściej w celu poprawy wyników sportowych. Używanie niektórych środków dopingujących podczas zawodów sportowych jest zakazane. Przykładami takich środków są hormon steroidowy - testosteron lub jego syntetyczne odpowiedniki, erytropoetyna (także hormon - naturalna
Steroidy anaboliczno-androgenne (SAA) są szczególnie niebezpieczną dla zdrowia młodych ludzi formą dopingu [English 87, Jessor 82, Lloyd i in. 96]. Niebezpieczeństwo dla zdrowia rośnie wraz ze wzrostem dawki stosowanych preparatów oraz stosowaniem kombinacji co najmniej dwóch leków ze wzrostem średniej dawki dobowej przyjmowanych preparatów. Jest to niestety zjawisko coraz częstsze od 1985 r. [Laure 2000]. Przy zwiększaniu objętości i intensywności treningu steroidy anaboliczno-androgenne podnoszą siłę, gotowość wysiłkową i szybkość. To działanie jest często dodatkowo nasilone przez celowe użycie HGH, DHEA i IGF-1. W procederze dopingu stosowane jest skrajnie wysokie dawkowanie, nieporównywalne z naturalnym rytmem wydzielania hormonów i niezgodne z zasadami utrzymania równowagi hormonalnej organizmu, prowadząc do wyczerpywania systemu endokrynnego [Pirnay 2001]. We Francji rozpowszechnienie stosowania dopingu w sporcie dzieci i młodzieży jest oceniane na około 3–5% z przewagą w grupie chłopców i młodzieńców [Laure 2000]. Według części młodych Amerykanów, stosowanie steroidów anaboliczno-androgenych jest uzasadnione dlatego, że wpływają one na poprawę sylwetki ciała, zwiększenie pewności siebie, a poprzez to, na zwiększenie poczucia własnej wartości [English 87, Jessor 82]. We współczesnym świecie człowiek o pięknej sylwetce, dobrym umięśnieniu jest uosobieniem siły, budzi respekt, godzien jest osiągnąć sukces i powodzenie. Silna budowa ciała utożsamiana jest ze zdrowiem. Dla zbudowania pięknej sylwetki należy podjąć systematyczny, ciężki trening siłowy. SAA dają możliwość szybszego przyrostu masy ciała i zmiany sylwetki ciała w pożądanym kierunku. Zagrożenie związane ze stosowaniem SAA jest tym realniejsze, im bardziej popularny staje się zorganizowany i indywidualny trening siłowy, im więcej powstaje klubów kulturystycznych, w których doping SAA jest codziennością [Delbeke 1995, Mac Auley 1996, Melia 1996, Murray 1984, Yesalis 1989]. Doping staje się zatem zjawiskiem wykraczającym poza dość ściśle określone i względnie dobrze rozpoznane ramy zorganizowanego sportu wyczynowego. Doping staje się przez to codziennością, składnikiem pozasportowej, słabo kontrolowanej zdrowotnie indywidualnej aktywności ruchowej. Użycie SAA we Francji rośnie od 1990 roku, szczególnie w grupie dzieci i młodzieży, w tym także dziewczynek już od 8 [Laure 2000]. Wnioski z Raportu sponsorowanego przez francuskie Ministerstwo Młodzieży i Sportu z 1999 roku wskazują na możliwość stosowania środków dopingu przez 16,4% młodych sportowców, w tym w ponad 1/3 (36%) w formie iniekcyjnej [Arvers i wsp. 2000]. W Republice Czeskiej, kraju zbliżonym do nas kulturowo, w 1997 roku w laboratorium Czeskiego Komitetu Antydopingowego zbadano 843 próbki moczu. 1,7% spośród nich (15 próbek) było pozytywnych i w większości pochodziło od młodych kulturystów stosujących doping SAA [Jeschke, Nekola 1999]. Zgodnie z opinią Prezesa Małopolskiego Związku Kulturystyki, Fitness i Trójboju Siłowego w Krakowie p. Stanisława Małeckiego kulturysta to człowiek, który przez systematyczne i wieloletnie ćwiczenia siłowe oraz zdrową dietę kontroluje swój organizm, dbając przede wszystkim o zdrowie. Jego przeciwieństwem jest tzw. „paker”, czyli człowiek, który dla szybkiego osiągnięcia przyrostów masy ciała stosuje sterydy. W opinii cytowanego wcześniej raportu francuskiego Ministerstwa Młodzieży i Sportu aktywność sportowa nie jest niestety czynnikiem redukującym szkodliwe zdrowotnie zachowania w zakresie nadużywania alkoholu, stosowania narkotyków i środków dopingu [Arvers i wsp. 2000]. W Polsce, podobnie jak w świecie, tworzone są nowe siłownie przeznaczone nie tylko dla klubowej czy biznesowej elity ludzi dorosłych, ale także niewielkie osiedlowe i szkolne siłownie, gromadzące głównie uczącą się młodzież. Powstają również siłownie w obrębie zakładów pracy czy placówek Straży Miejskiej, w treningu siłowym uczestniczą też policjanci i żołnierze. W 1998 roku we Francji na podstawie badania laboratoryjnego 500 próbek moczu oceniono rozpowszechnienie stosowania środków dopingu w sporcie wojskowym, szacując je na 3,8% [Vest i wsp. 1998]. Wiele młodych osób podejmuje poza tym trening siłowy w warunkach domowych. W opinii 1407 internautów wypowiadających się w portalu kulturystycznym na stronie w zorganizowanych zajęciach na siłowni bierze udział 42,53%, natomiast w domu ćwiczy dalsze 45,06% (dane z początku czerwca 2003). Trening siłowy staje się składnikiem stylu życia coraz większego grona ćwiczących, także dla poprawy sylwetki ciała. Jak zatem opanować zjawisko niekontrolowanego „rozlewania się” dopingu steroidowego w tej grupie osób? Budowa mocnej sylwetki ciała może być też czynnikiem umożliwiającym uzyskanie dobrze wynagradzanej pracy w sektorze jawnej i niejawnej działalności, powiedzmy – „ochroniarskiej”. Wydaje się, że może to stanowić istotny czynnik, skłaniający do stosowania sterydów anaboliczno-androgennych w środowiskach wielkomiejskich i na terenach z wysokim poziomem bezrobocia. Niewiele wiadomo na temat użycia sterydów anaboliczno-androgennych poza zorganizowaną aktywnością sportową. Użycie sterydów w tym obszarze jest prawdopodobnie bardziej rozpowszechnione, niż wskazują dane oficjalne. Żadna z metod badawczych (wywiad, kwestionariusz ankietowy, obserwacja, test laboratoryjny) nie daje pewności zebrania wszystkich danych epidemiologicznych. Szczególnie wtedy, gdy celem jej oceny staje się zachowanie z obszaru działań nieetycznych i zabronionych prawnie [Laure 2000]. Doping jest działaniem nieetycznym i bezprawnym. Przypuszcza się, iż we francuskim departamencie Meurthe-et-Moselle 15% mieszkańców wspomaga swoje osiągnięcia zawodowe, stosując środki niedozwolone w sporcie, a każda z metod badawczych wskazuje na łatwą dostępność środków dopingu [Laure 2000]. W badaniu ankietowym 2742 uczniów szwedzkich szkół w wieku od 16 do 19 próbowano oszacować ryzyko stosowania środków dopingu, w tym sterydów anaboliczno-androgennych. Stwierdzono, że jest ono podobne do zagrożenia nadużywaniem alkoholu, tytoniu i środków psychotropowych. 2,7% chłopców i 0,4% dziewcząt spośród badanych stosowało doping. Główną przesłanką stosowania dopingu była poprawa osiągnięć sportowych i poprawa sylwetki. [Kindlundh i wsp. 1998, 1999] Czy zagrożenie dopingiem SAA dotyczy także środowiska polskiej młodzieży? W grudniu 2001 roku w Zespole Szkół Mechaniczno-Elektrycznych w Częstochowie przeprowadzono przy czynnym udziale uczniów wewnętrzne badanie ankietowe przygotowane przez jednego z nauczycieli WF, byłego zawodnika sportów siłowych i jednocześnie wychowawcę mgr Piotra Lichotę, poświęcone problematyce stosowania sterydów anaboliczno-androgennych przez uczniów szkoły. Uzyskano odpowiedzi 377 badanych chłopców: 75 uczniów w wieku 16 lat, 148 17-latków, 92 18-latków i 62 dziewiętnastolatków. 40% ankietowanych 16-latków, 44% 17-latków, 38% 18-latków i 40% 19-latków wyraziło niezadowolenie ze swojej budowy ciała; 13% 16-latków, 15% 17-latków, 26% 18-latków i 13% 19-latków chciałoby zwiększyć swą masę mięśniową; 19% 16-latków, 14% 17-latków, 25% 18-latków i 23% 19-latków systematycznie uczestniczy w zajęciach treningowych w siłowni. W badanej grupie stosowanie steroidów anaboliczno-androgennych deklaruje 3% 16-latków, 5% 17-latków, 25% 18-latków i 8% 19-latków; 7% 16-latków, 3% 17-latków, 14% 18-latków i 6% 19-latków zamierza stosować steroidy anaboliczno-androgenne w przyszłości; jednocześnie 27% 16-latków, 53% 17-latków, 71% 18-latków i 55% 19-latków wskazuje na swoich kolegów jako osoby zażywające SAA. 83% 16-latków, 79% 17-latków, 83% 18-latków i 85% 19-latków zna objawy uboczne towarzyszące stosowaniu sterydów. 28% uczniów deklaruje, że zażywało również środki narkotyczne, a 39% często spożywa alkohol. Wyniki te dobrze korelują z deklaracjami 537 osób biorących udział w głosowaniu na stronie internetowej steroidy nie są nic warte dla kulturystów, jak deklaruje 73,4% z głosujących, a 22,5% głosujących („pakerów”?) twierdzi, że są czymś wspaniałym. W badaniu ankietowym uczniów częstochowskich szkół podstawowych z 1998 roku [Pietruszewski, Lewicki 2000] wskazaliśmy na zwiększone zagrożenie dopingiem steroidami anaboliczno-androgennymi, uczniów w wieku 14 i 15 lat. W roku 2001 rozpoczęliśmy szacowanie zagrożenia dopingiem w środowisku 206 uczniów klas V i VI. W 1998r. 22% badanych wtedy dziewcząt i 35% chłopców najczęściej wskazywało na doping steroidami anaboliczno-androgennymi, z przewagą chłopców najstarszych wskazujących na doping SAA w 47%. 14 i 15-latkowie określali najczęściej tę formę dopingu jako środek służący zwiększeniu masy mięśniowej (6% dziewcząt i 8% chłopców). Najwyższy poziom akceptacji dla stosowania środków dopingu deklarowali 14-letni chłopcy (15%) Niepokojąco wysoki odsetek dzieci 13 i 14-letnich nie miał zdania na temat dopingu (od 71% do 79%), co może sprzyjać większej podatności tej grupy dzieci na czynniki patologiczne. Usprawiedliwienie dla stosowania dopingu najczęściej deklarowali 14-letni chłopcy. Usprawiedliwia poprawa sylwetki ciała, sukces, korzyści finansowe wynikające z sukcesu sportowego i korzyści płynące z dystrybucji środków dopingu. Osiągnięcie sukcesu usprawiedliwia stosowanie dopingu w wypowiedziach 15-latków i 13-letnich dziewczynek. Podobnie sukces i poprawa sylwetki ciała usprawiedliwia stosowanie dopingu w gronie dzieci 12-letnich. Dzieci 12-letnie wskazują też na konieczność podjęcia treningu w siłowni w 14% wskazań i stosowania SAA w 4% wskazań. Niepokojącym zjawiskiem jest ograniczenie ilości wskazań na trening jako czynnik konieczny do budowy formy sportowej od 91% w wieku 12 lat do 45% w wieku lat 15. Stosowanie dopingu wiąże się z ryzykiem dla zdrowia w opinii większości badanych, a zwłaszcza w grupie 14-latków (85%), co w zestawieniu z deklarowaną przez nich zgodą na stosowanie dopingu (największą spośród badanych grup) można interpretować jako przyzwolenie na ryzyko utraty zdrowia towarzyszące dopingowi. Czy jest to jednak ryzyko uświadomione? Skąd młodzież czerpie wiedzę na temat dopingu? Kto jest dla niej autorytetem w tym zakresie? Głównym deklarowanym źródłem informacji na temat dopingu były dla badanej młodzieży w każdym analizowanym wieku szkolnym: informacje przekazywane poprzez media (ok. 50% wskazań), informacje od rówieśników (ok. 28%), zdobyte poprzez doświadczenie własne (ok. 5%) i od rodziców (3,5%). 32% badanych nie uzyskała żadnych informacji na temat dopingu. Coraz powszechniejszym źródłem uzyskiwania informacji staje się sieć Internet. Wskazało ją 4% uczniów w wieku 12 lat – najmłodszych spośród badanych przez nas. Jakie wrażenie może odnieść młody kulturysta szukający informacji na stronach internetowych? Najpewniej wpisując hasło sporty siłowe lub kulturystyka trafi do jednego z wielu portali. Odnajdzie bez trudu właściwe dla wieku i płci informacje firmowane przez anonimowych „ekspertów”, przedstawiających się jako osoby czynnie stosujące środki anaboliczno-androgenne. Trudno określić wiek internautów czytających strony internetowe, natomiast ilość odwiedzających strony kulturystyczne sięga prawdopodobnie setek tysięcy osób rocznie. Wg danych licznika internetowego popularnej strony kulturystycznej tylko tę stronę odwiedziło od października 2000 r. do czerwca br. 430 tysięcy internautów. Wejście na strony większości portali kulturystycznych pozwala uzyskać jasne wskazówki co do: zasad stosowania poszczególnych preparatów sterydowych i finansowych kosztów terapii np. Wydaje się, że informacje tam zawarte mają faktycznie charakter instruktażowy, zachęcając do użycia SAA, choć pozornie zawierają także treści potępiające ich stosowanie. Odnośniki do innych stron internetowych pozwalają na możliwie szeroki dostęp do materiałów instruktażowych, zachęcając do pozornego wyjścia ponad własne możliwości: „…sterydy pozwalają na przekroczenie biologicznych i genetycznych barier organizmu” ( Są także ukryte porady dla ludzi młodych i trenujących sporty siłowe okazjonalnie: np.: „Młody adept zaczyna od metki i omena, kiedy są to 2 bardzo silne środki, dające stosunkowo dużo skutków ubocznych. Dlaczego nie Deca, Primobolan, Winstrol? Dlaczego ludzie planują cykl bez Nolvadexu i Clomidu? Po co koksować, jeżeli w tym czasie nie je się ogromnych ilości węglowodanów i białka.” oraz: „Dawki powinny być uzależnione od zaawansowania kulturysty i od długości przerwy od ostatniego cyklu. Także tak zwani plażowi i dyskotekowi kulturyści nie potrzebują brać dawki 1000 mg na tydzień.” Jedna ze wskazówek dla kobiet uprawiających sporty siłowe: „…ponieważ nie daje działań ubocznych w postaci maskulinizacji tak charakterystycznej dla pochodnych testosteronu – chętnie stosowany jest przez kobiety…” Instrukcje internetowe negują dominującą rolę treningu, diety i trybu życia w budowaniu formy sportowej: np. „Bez treningu nie ma kulturystyki. Ale z drugiej strony nie powiedziałbym, że jest najważniejszy.”, „…bajki o tym, że wystarczy jeść dużo białka, mało tłuszczu, dużo ćwiczyć i dużo odpoczywać…”, „…sterydy…mogą umożliwić sportowcowi ostrzejszy, dłuższy trening, któremu często nie towarzyszy przetrenowanie.” ( Na stronach oraz znajdujemy porównanie wybranych sterydów anaboliczno-androgennych, hormonów, ze wskazaniem „ekspertów”: …Tutaj możecie sprawdzić, który steryd anaboliczny jest dla Was najlepszy, który swoimi właściwościami spełnia Wasze wymagania (nabieranie masy, siły, rzeźby, spalanie tłuszczu itp. …Jest to tabela, w której oceny wystawiły osoby, które sterydy anaboliczne brały… i po tym wstępie następują szczegółowe opisy wg schematu: Steryd, Przyrost siły, Przyrost masy, Spalanie tłuszczu, Stymulacja testosteronu, Rzeźba, Utrata apetytu, Zastosowanie jako antyestrogen oraz opisy i przybliżone czarnorynkowe ceny sterydów Czego możemy dowiedzieć się o objawach ubocznych stosowania steroidów anaboliczno- androgennych? Są zwykle bagatelizowane i nazywane „niedogodnością”: „Niektórzy kulturyści doświadczają także niedogodności związanych z wystąpieniem zmian trądzikowych na skórze. Innymi niedogodnościami jest możliwość wystąpienia atrofii i wzrost agresywności. Innymi skutkami ubocznymi są obniżenie głosu i przyspieszenie wypadania włosów.” „Oczywiście steroidy mają działania uboczne, tak zresztą jak każdy inny lek. Działania uboczne mogą być łagodne (trądzik, wypadanie włosów), lub poważniejsze (zanik jąder, zmiany nastroju), jeszcze inne potencjalnie zagrażają życiu (zaburzenia czynności wątroby, zmiany dotyczące poziomu dobrego i złego cholesterolu). Jednak kłamstwem jest twierdzenie, że wszystkie steroidy powodują powyższe problemy w takim samym stopniu.” „Również taki środek jak (…) nie jest pozbawiony działań ubocznych, szczególnie kiedy jest stosowany w dużych ilościach. Pojawiają się po około 10 dniach brania i mogą objawiać się takimi symptomami, jak bezsenność, pobudzenie psychoruchowe, drżenie rąk, bóle głowy, bolesne skurcze mięśni, obniżony stan potasu w surowicy krwi, nudności, kołatania serca. To z reguły ustaje po kilku dniach.” Tysiące sportowców brało i bierze sterydy od wczesnych lat 60., często w dużych ilościach i bez nadzoru lekarza. Niewielu cierpi na poważne lub zagrażające życiu skutki. Natomiast szczegółowe odnośniki zawierają określenia jak z reklamy: …bardzo łagodny, doustny steryd, …powoduje przyrosty wysokiej jakości mięśni, która po zakończeniu cyklu sterydowego dobrze się zachowuje, …mało toksyczne dla wątroby, …w żaden sposób nie oddziałują negatywnie na wątrobę, …skutki uboczne… występują niezmiernie rzadko, …znalazł zastosowanie wyłącznie wśród sportowców, …jest bezpieczniejszy dla kulturystów …ma dobrą opinię w kręgach kulturystycznych nawet w USA Autor (autorzy?) jednego z opracowań twierdzi przewrotnie, że fakt szerokiego stosowania SAA w szerokich kręgach społecznych, w tym w środowisku młodzieżowym, świadczy o ich dużej wartości i bezpieczeństwie stosowania i służy tym, którzy „…chcą po prostu poprawić swój wygląd.” i „…biorą je ze z czystych względów kosmetycznych.” Inny przyznaje, że ostatnią z wymienionych grup osób stosujących sterydy anaboliczne „…sterydowych kuracjuszy” są ludzie rzeczywiście chorzy. I …„być może są przyszłością medycyny”. Autor twierdzi, że „wokół sterydów nagromadziło się zbyt wiele emocji, a przecież jest tyle dużo bardziej niebezpiecznych środków, jak insulina, IGF czy EPO” i że „…znacznie częściej poszkodowani są ludzie nadużywający środków moczopędnych i stymulantów, niż ci, którzy nadużywają sterydów”. Na stronie możemy przeczytać o planowanej roli dla lekarza:„Jeżeli chcecie bezpiecznie przyjmować sterydy, poproście o pomoc lekarza. Robiąc to na własną rękę, dużo ryzykujecie.” Krótko mówiąc, lekarzowi przypada nieomal obowiązek prowadzenia kontrolowanego dopingu: Przy wszelkich niepokojących objawach, np. zmniejszeniu masy ciała zamiast powiększeniu, zażółceniu skóry, osłabieniu, objawach podobnych jak w czasie przeziębienia, nudnościach, wymiotach powinno się przerwać cykl i udać do lekarza. Podczas dłuższego stosowania wskazana jest kontrola czynności wątroby przez lekarza. Dawka sterydów anaboliczno-androgennych powinna być dobrana indywidualnie, dla każdego przyjmującego z osobna, przez lekarza, który również będzie mógł monitorować stan pacjenta w czasie całego cyklu. …wielki sport to wielkie pieniądze. Oni najczęściej stosują anaboliki pod kontrolą lekarzy-specjalistów. Pojawia się także negacja etycznych zasad rywalizacji sportowej: „stosowanie dopingu może być usprawiedliwione” …„dla sławy” i olimpijskiego złota. Negowane są ustalenia gremiów opiniotwórczych i instytucji stanowiących prawo: …„mimo negatywnego względem nich stanowiska ludzi nauki i etyków są coraz popularniejsze wśród sportowców i amatorów, a nawet mają też zastosowanie jako leki”. Można odnieść wrażenie, że to nie proceder dopingu jest przestępstwem, tylko walka z nim ma znamiona działania szkodliwego, mafijnego spisku i wynika z czystej złośliwości wobec młodych ludzi, chcących się w pełni samorealizować i szkodzi osobom chorym, którym odmawia się prawa do leczenia sterydami anaboliczno-androgennymi. „Wokół sterydów robi się wiele szumu…”, „…urzędnicy wielu dyscyplin sportowych zdecydowali”… „o ich nielegalności”, „organizatorzy sportowi mają prawo do ustanawiania takich reguł, na jakie mają ochotę”. Hasła „Sterydy oszukują” czy przesadzone raporty na temat zagrożeń, jakie z sobą niosą, najwyraźniej minęły się z celem – liczby najlepiej mówią, że Amerykanie tego nie słuchają.” „…Większość informacji, która dociera do społeczeństwa odnośnie sterydów anabolicznych oraz innych pokrewnych środków, jest albo w większości nieprawdziwa lub w znaczny sposób zniekształcona.” „Wypowiedzi niektórych naukowców”… „są wierutną bzdurą”. „Sportowcy i kulturyści wiedzą lepiej od tych pseudo-ekspertów, dlatego też właśnie sterydy anaboliczne są stosowane od czasu do czasu, w mniejszym lub większym stopniu, w dosłownie każdym rodzaju sportu.” „Sterydy przez większość ludzi są przedstawiane w bardzo niekorzystnym świetle, szkaluje się ludzi używających sterydów, umniejsza się osiągnięcia uzyskane z ich pomocą, a sterydziarzy stawia się niemal na równi z narkomanami. Z drugiej strony są też tacy ludzie, którzy sami od wielu lat używają sterydów, są z nich zadowoleni i bardzo je chwalą.” …„są młodymi kobietami i mężczyznami, którzy chcą świetnie wyglądać lub wspiąć się na drabinę sportowego sukcesu.” ( Informacja na temat SAA jest zatem łatwo dostępna, bezkrytycznie dostępna. Czy same steroidy a-a są łatwo dostępne? W badaniach francuskiego Ministerstwa Młodzieży i Sportu – tak: źródłem zaopatrzenia w środki dopingu są – recepta lekarska, czarny rynek, inni uczestnicy współzawodnictwa sportowego. [Laure 2000] Zgodnie z polskimi przepisami podlega karze jako przemyt nielegalne sprowadzanie sterydów i handel nimi. Nie mogą być zatem rozprowadzane i sprzedawane poza obrotem aptecznym. Wydział Prasowy Komendy Głównej Policji podaje: W 2002 r. Policja w Polsce zlikwidowała 15 nielegalnych laboratoriów amfetaminy. Wzmożone działania Policji pozwoliły ujawnić ponad 36 tys. przestępstw narkotykowych, czyli o prawie 7 tys. więcej niż w roku 2001. Liczba podejrzanych wzrosła z niespełna 10 tys. w roku 2001 do prawie 13,5 tys. w roku 2002. Sukcesy w wykrywaniu i zwalczaniu przestępczości narkotykowej związane są także z intensyfikacją współpracy międzynarodowej w ramach polsko-szwedzkiej grupy powołanej do zwalczania przestępczości narkotykowej. Ilości skonfiskowanych przez policjantów sterydów anabolicznych i substancji w latach 1998 – 2002 przedstawiają się zaś następująco (niestety – malejąco): ROK 1998 1999 2000 2001 2002 Liczba ampułek – Co zatem radzi amatorowi steroidów anaboliczno-androgennych …później dokonaj zakupu. Pamiętaj, że nie kupujesz w supermarkecie, więc bądź cierpliwy i najlepiej od razu kup wszystko, co ci potrzebne. Zanim kupisz, sprawdź, czy handlarz cieszy się dobrą opinią. Jeżeli kupujesz przez Internet, nie wierz w podane adresy e-mail szczęśliwych nabywców. Adresy z pewnością są fałszywe i to oni będą odpowiadać na listy. Jeżeli kupujesz wysyłkowo, nigdy nie wysyłaj więcej pieniędzy, niż chciałbyś stracić. Jeżeli się boisz – zapytaj właściciela siłowni. Pamiętaj, że tu nikt nie jest na 100% pewny. Wydaje się, że jednego można być pewnym: dopóki steroidy anaboliczno-androgenne będą praktycznie wyłączone spod kontroli, ich bezkrytyczne stosowanie pozamedyczne może zniszczyć niejedno młode istnienie. Państwo (jego instytucje) musi prowadzić nadzór i edukację w tych obszarach życia społecznego, od których zależy zdrowie Narodu. Wnioski Należy zobowiązać szkoły tworzące siłownie do wprowadzenia programu edukacji antydopingowej przy udziale nauczycieli z danej szkoły, pedagoga, uczniów oraz specjalistów z zakresu medycyny, psychologii, socjologii i etyki Należy uruchomić pełniące rolę profilaktyczną internetowe portale dyskusyjne, umożliwiające swobodną, ale moderowaną wymianę poglądów na temat narkomanii i dopingu – jako przeciwwagi dla jednostronnych stron kulturystycznych. Dobrym przykładem może być dyskusja internautów na temat dopingu sterydami anaboliczno-androgennymi prowadzona na forum dyskusyjnym portalu [ Piśmiennictwo Arvers P., Gourarier L., Porche A. S., Cohen J. M., Nordmann F., Prevot B., Carrier C., Sanchez M. (2000). Physical and sports activities in the history of patients treated for addictions. Report 1999 of the study sponsored by the Ministry of Youth and Sports (France). Annales de medecine interne., 151, A18-A26. Delbeke F. T., Desmet N., Debackere M. (1995). The abuse of doping agents in competig body builers in Flanders (1988-1993). Int. J. Sports Med., Jan 95, 16(1), 66-70. English G. (1987). A theoretical explanation of why athleteschoose to use steroids and the role of the coach in influence behavior. National Strength and Conditioning Association Journal 9; 53-56. Jeschke J., Nekola J. (1999). Doping in sports. Casopis lekaru ceskych 138, 291-29. Jessor R. (1982). Problem behavior and developmental transition in adolescence. Journal of School Health 52, 295-300. Kindlundh Isacson Berglund L., Nyberg F. (1999). Factors associated with adolescent use of doping agents: Anabolic-androgenic steroids. Addiction issue 4, pp. 543-553. Kindlundh A., Isacson D., Nyberg F., Berglund L. (1998). Doping among high school students in Uppsala, Sweden: A presentation of the attitudes, distribution, side effects, and extent of the use: Letter to the editor. Scandinavian Journal of Public Health 26, pp. 71-74. Laure P. (2000). Doping: epidemiological studies. Design patterns; elements of reusable object-oriented software, 29, 24, pp. 1365-1372. Lloyd F. H., Powell P., Murdoch A. P. (1996). Steroidy anaboliczne a niepłodność u kulturystów. British Medical Journal, Wydanie Polskie. 313; ss. 100-101. Mac Auley D.(1996) Doping w sporcie. British Medical Journal Wydanie Polskie. 313, ss. 211-215. Melia P., Pipe A., Greenberg L. (1996). The use of anabolic-androgenic steroids by Canadian studens. Clinical Journal Sports Medicine. 6(1), 9-14. Murray T. H. (1984) Comments from the lay press. The Physician and Sports Medicine. 12, 187-188. Pietruszewski M., Lewicki R. (2000). Zagrożenie zjawiskiem dopingu w środowisku uczniów szkoły podstawowej klas V-VIII, Medycyna Sportowa, ss. 108-111. Vest C., Huart B., Pailler F. M., Leon C., Huet F. (1998). Doping in military sport: epidemiologic investigation – results. Association pour le developpement et la diffusion de l’information militaire. 26, 33-38. Yesalis C. E., Wright J., Bahrke M. (1989). Epidemiologic and policy issues in the measurement of the long term health effects of anabolic-androgenic steroids. Sports Medicine. 8(3), 29-138. Redakcja serwisu serdecznie dziękuje Autorom i Polskiemu Towarzystwu Zapobiegania Narkomanii za zgodę na opublikowanie niniejszego tekstu. Publikacja pierwotna: „Problemy Narkomanii”, biuletyn PTZN nr 3/2003.
1) substancja zabroniona – substancję określoną w załączniku nr 1 do Międzynarodowej konwencji o zwalczaniu dopingu w sporcie, sporządzonej w Paryżu dnia 19 października 2005 r. (Dz. U. z 2007 r. poz. 999, z 2013 r. poz. 1243, z 2014 r. poz. 343, z 2016 r. poz. 79 i 332 oraz z 2017 r. poz. 263); 2) metoda zabroniona – działanie
Nabór i selekcja w sporcie. Nabór i selekcja w sporcie. Opracowanie dr Marek Jabczyk. Problem naboru i selekcji kandydatów do uprawiania sportu na poziomie światowym jest jednym z głównych zagadnień teorii i praktyki sportu. Nabór i selekcję do uprawiania sportu należy traktować jako wieloletni proces. 642 views • 26 slidesR4hf6k.
doping w sporcie prezentacja
